Formiranje prve operativne elektronske radarske mreže u Jugoslovenskoj Armiji od 1945-1952. godine; Osmatrački radar P-2M i nišanski radar “Virtsburg”

• 17Ovo se svidja korisnicima: perko91, stug, bojank, nradukic, Voja1978, Kos93, Khaless, Atomski čoban, LUDI, madza, Hektor, voja64, tomigun, robertino, sasans23, ltcolonel, Oluj2.1
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

*Razvoj elektronske komponente osmatranja vazdušnog prostora, osposobljavanje trofejnih nemačkih radara, nabavka prvih radara iz SSSR-a, školovanje i obuka kadrova

-Kratak istorijat

Neposredno nakon kraja 2. Svetskog rata, organizacija osmatranja vazdušnog prostora Jugoslavije razvijala se putem organizacije vizuelnih osmatračkih stanica (VOSt), a kao sve jači imperativ za modernu protivavionsku odbranu (PAO) postaje uvođenje radarskih sredstava za tu namenu.
Za vreme II svetskog rata, na prostoru Jugoslavije postojale su 24 radarske stanice sa radarima u sklopu nemačkih snaga. Radari su bili tipa “Riza” i “Freja”, koji su u povlačenju nemačkih snaga potpuno uništeni.
Jedinice NOVJ su po završetku rata zarobile od nemačke vojske znatnu količinu naoružanja I vojne opreme, pa između ostalog i opreme za PAO.
Tako je započet razvoj tehničkog dela budućeg sistema VOJ, organizovanjem prikupljanja trofejnih radara, zaplenjenih nakon kapitulacije Nemačke.
Rezultati su bili skromni: 6 protivavionskih nišanskih radara “Virtsburg”, 1 osmatrački radar “Freja” i jedna količina komandnih računara M-40.
S obzirom da je tehnika bila u lošem stanju ispravnosti i bez dovoljno rezervnih delova za opravke, kao i bez stručnog osoblja za rukovanje, “pomoć” je stigla od zarobljenih nemačkih oficira i podoficira koji su radili na tim radarima kao tehničari ili operatori, dok se krajem 1946. godine i dalje nije počelo sa školovanjem sopstvenog kadra za opsluživanje radara “Virtsburg” čiji se jedan broj mogao osposobiti za rad i uvezati sa nemačkim komandnim računarima M-40. Na taj način su kompletirane i prve naše samohodne protivavionske artiljerijske baterije (SPA baterije) kalibra 88 mm.
Pristupilo se i nabavci novih radarskih oruđa. Tako je tokom 1946. Godine ugovorena kupovina 10 nemačkih trofejnih nišanskih radara tipa “Manhajm” od Čehoslovačke i čak je i grupa od 6 oficira i tehničara krajem 1947. Godine uspešno završila obuku u Čehoslovačkoj.
Ipak, zbog zaoštravanja situacije sa istočno-evropskim državama, Jugoslaviji je isporučen samo 1 radar tipa “Manhajm”.
U decembru 1947. godine iz SSSR-a je primljeno 9 osmatračkih radara P-2M i jedan mornarički radar Gjuis-M1, a početkom 1948. godine i 1 mornarički radar SO-9 iz SAD-a, čime su konačno, uz nekoliko osposobljenih nemačkih trofejnih nišanskih radara “Virtsburg”, stvoreni uslovi za redovno školovanje kadra i stvaranje operativnih jedinica za elektronsko osmatranje vazdušnog prostora.
U januaru 1948. Godine Radarski tehnički centar je u potpunu ispravnost doveo i jedan uvezeni radar “Manhajm” i 1 nemački trofejni “Freja” i kursevi za radarske operatore su mogli početi.

-Formiranje prve Radio-lokatorske čete, obuka i školovanje kadrova

15.03.1948. godine formirana je Radio-lokatorska četa (RLČ). Ovaj datum, obeležavan je u jedinicama VOJIN sve do raspada SFRJ.
Četa je formirana od ljudstva Radio-osmatračke čete i novo-obučenih kursista i sastojala se od 2 voda.
1. Vod je bio vod osmatračkih radara, a 2. Vod je bio vod nišanskih radara.
Radio-lokatorska četa je formirana u krugu i prostorijama RTC u Beogradu, gde je primila 6 nišanskih radara “Virtsburg” i 3 osmatračka radara P-2M, a zatim je prebazirana na Zvezdaru u krug SPAA diviziona i reflektorske čete. Krajem marta i početkom aprila postavljena je i prva mreža osmatračkih radara sa radarima P-2M, koja se sastojala od 3 radarske stanice razmeštene za rad u okolini Beograda: na Zvezdari, u krugu RLČ, na Bežaniji i na Banovom Brdu.
Ova Radiolokaciona četa je imala prvenstvenu namenu obuke, sticanja prvih iskustava i realizaciju praktičnog dela obuke započetog radarskog kursa.
Po pitanju upotrebe nišanskih radara, ljudstvo ove Radiolokacione čete je u aprilu 1948. Godine, pripremilo radar “Virtsburg” u jednom SPAA divizionu, 1. Divizije protivavionske odbrane sa baterijom kalibra 88 mm i izvršeno je uspešno opitno gađanje ciljeva u vazdušnom prostoru.
Po završetku obuke kursista starešina I klase u Radiolokacionoj četi je organizovana stručna praktična obuka starešina na održavanju radara P-2M i “Virtsburg” koji su i najviše korišteni, kao i obuka za vojnike operatere za ta dva radara.
Paralelno sa procesom kursiranja i stručne obuke starešina i vojnika, tokom 1948. i 1949. godine radilo se i na uvođenju radara P-2M u operativnu radarsku mrežu, kao i uvođenje mornaričkih radara SO-9, Gjuis-M1 i “Kelvin Hughes”. Pored toga, uvodio se u rad i jedan nabavljeni osmatrački radar LW.

Izabranu školsko-operativnu radarsku mrežu činile su 01.04.1950. godine sledeće radarske stanice:
- Alibunar
- Ečka
- Lapovo
- Dobanovci

Po završetku kurseva i stručne obuke, oktobra 1950. Godine, školska-operativna radarska mreža je isključena.

- Početak formiranja prve operativne elektronske radarske mreže u JA

Nakon toga sledi formiranje prve operativne elektronske radarske mreže u JA I to u prvom izboru na radarskim položajima:
- reon Požarevca, brdo Čačkalica
- reon Niša, selo Mramor
- reon Užica, Zlatibor-Palisad
- Dobanovci – ponovno aktiviranje radara iz nekadašnjeg školsko-operativnog centra
- Lapovo, - ponovno aktiviranje radara iz nekadašnjeg školsko-operativnog centra
Radarska mreža je zaživela 27.04.1951. godine.
Tokom 1952. Godine, Generalštab JA donosi odluku o formiranju novih radarskih jedinica sa postojećim radarima i sredstvima veze i objedinjavanju rada radarske mreže i teritorijalne mreže VOSt (vizuelne osmatračke stanice).

Radarski položaji tokom 1952. Godine:
- Dobanovci
- Požarevac
- Lapovo
-Užice
- Nova Gorica
- Pula
- Varaždin
- Kurilovac

Radarska osmatračka mreža je bila sastavljena od sovjetskih osmatračkih radara P-2M i jednog osmatračkog radara LW.
Tako je operativna elektronska radarska mreža tokom 1952. Godine dobila I neki svoj konačan izgled, pre sklapanja međudržavnog sporazuma MDAP između Jugoslavije I zemalja NATO o nabavci, između ostalog, većeg broja savremenijih radarskih sredstava (AN/TPS-1D, AN/TPS-10D, AN/FPS-.

Slika 1: Prva operativna radarska mreža i raspored radarskih stanica, sredinom 1952. godine



U nastavku teme, više prostora ću posvetiti prvim radarima P-2M i Virtsburg, njihovom opisu i upotrebi u JNA....

• 4Ovo se svidja korisnicima: bojank, voja64, Oluj2.1, LUDI
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

*Osmatrački radar P-2M

Osmatrački radar P-2M je bio osnovni osmatrački radar jedinice vazdušnog osmatranja i javljanja od kraja 40-tih godina pa do skoro sredine 50-tih godina prošlog veka. Pre nego detaljnije kažem o njegovoj upotrebi u Jugoslaviji, da ispišem neke osnovne TT podatke i par slika.

Osmatrački radar “Pegmatit” proizveden je početkom 1941. godine u SSSR-u. Prvih 20 kompleta ušlo je u naoružanje Crvene Armije pod nazivom "RUS-2S". Radari su se dobro pokazali u organizaciji PVO Moskve.
Na osnovu toga, radar “RUS-2S” je modernizovan na verziju "Pegmatit-2M" odnosno skraćeno "P-2M".
Radar je imao mogućnost postavljanja antenskog sistema na čelični, ali i jači drveni stub. Koda nas je bio prvi osmatrački radar u operativnoj upotrebi. Radar je ostao u naoružanju JNA do početka 60-tih, kada se povlači iz upotrebe.

TT karakteristike:
- daljina osmatranja - 160 km
- tačnost određivanja daljine - 1000 m
- tačnost određivanja azimuta - 2 do 3 stepena
- mogućnost postavljanja antenskog stuba na čelični i jači drveni stub

Slika 1: Radar "pegmatit-2M" odnosno skraćeno P-2M


Slika 2: Prethodnik radaru P-2M, radar RUS-2S


*Nišanski radar Virtsburg

Sve do polovine 50-tih godina prošlog veka i do početka uvođenja akvizicijskog nišanskog radara britanske proizvodnje "3Mk7", glavni nišanski radar jedinica SPAA bio je nemački "trofejni" radar "Virtsburg".
Nišanski radar “Virtsburg” je nemački osnovni mobilni nišanski radar do kraja II Svetskog rata. Proizvodnja je započeta 1938. godine, radari su stalno usavršavani i do kraja rata je proizvedeno oko 4000 različitih verzija radara “Virtsburg”.
U nemačkoj vojsci, radar je radio u kombinaciji sa osmatračkim radarom “Freja”, tako da su 2 nišanska radara “Virtsburg” i 1 osmatrački radar “Freja” formirali jednu ćeliju.
Jedan radar “Virtsburg” je od “Freje” preuzimao i pratio cilj, a drugi radar “Virtsburg” je usmeravao PA top na tog lovca.
U našoj vojsci, s obzirom da nije bilo moguće osposobiti “Freje” za rad (1 radar osposobljen na kratko, ali bez rezervnih delova nije dugo radio), za akviziciju ciljeva korišten je osmatrački radar “P-2M”.

TT karakteristike:
- impulsna snaga: 8 KW
- radna frekvencija: 560 MHz
- domet: cca 40 km
- antena: parabolična, prečnika 3 metra

Slika 3 : Nišanski radar "Virtsburg"


Slika 4: Nišanski radar "Virtsburg"

• 9Ovo se svidja korisnicima: Voja1978, robertino, bojank, sasans23, ltcolonel, voja64, Oluj2.1, LUDI, RJ
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

* Istorijat razvoja radara familije "Pegmatit" (RUS-2S i P-2M)

Tokom procesa proizvodnje eksperimentalne serije radarskih stanica "Redut" i nakon obavljenih terenskih testova, NIIIS KA i NII radioelektronske industrije zaključili su da ovaj radar može biti znatno pojednostavljen i istovremeno poboljšati njegovu pouzdanost. tokom rada i istovremeno povećavaju mogućnosti masovne proizvodnje veće količine novog pojednostavljenog modela.

Bilo je to 1940. godine i Evropa je bila u ratu. Iako je Sovjetski Savez i Nemačka potpisale pakt o nenapadanju u avgustu 1939. godine, sovjetska vlada je bila svesna da je rat neizbežan. Stoga je povećanje odbrambene snage SSSR-a, a posebno njegove protivvazdušne odbrane, bilo veoma važno državno pitanje. Imajući u vidu zabrinjavajuću političku situaciju u Evropi, svi akteri su jednoglasno podržali ideju pojednostavljenja dizajna radara RUS-2.

Kako bi se radikalna modernizacija RUS-2 mogla sprovesti prema stručnjacima? Uglavnom modifikuje svoj dizajn, pojednostavljujući radar zahvaljujući zameni dva antenska sistema jednim sistemom. Samo ova činjenica je omogućila da se sva oprema za prenos i prijem smesti u jedno vozilo opremljeno fiksnim kombijem, ali sa rotirajućom antenom. U isto vreme, bilo bi nepotrebno proizvoditi glomazne i komplikovane rotacione sisteme i njihove sinhronizacione sisteme. Ove prednosti, zajedno sa mogućnošću izrade strukturnih i tehnoloških poboljšanja sopstvenih delova radara, povećale bi proizvodnju u istim fabrikama kao i ranije, smanjile troškove, poboljšale pouzdanost i lakoću upotrebe u vojsci.

Nakon što je procenilo sve ove aspekte, Odeljenje za komunikacije je poverilo zadatak redizajniranja radara na dve grupe: onu LFTI-a i NII radioelektronske industrije, koja je razvila radar "RUS-2" sa dve antene. Ne čekajući potpisivanje ugovora, NII je započela istraživački rad na usavršavanju radara i usmerila svoju pažnju uglavnom na zadatak kombinovanja emisije i prijema signala kroz jednu antenu. Radeći na tom zadatku, inženjer DS Mijalevič je predložio ideju, a kasnije i shemu radarske verzije sa jednom antenom. Testovi predložene šeme u realnim uslovima dali su pozitivne rezultate i poslužili su kao osnova da njen autor pošalje zahtev nadležnim organima za registraciju patenta NKO (Nakon što je poslao ovaj zahtev, DS Mijalević je primio patent br. 1941). U zahtevu je rečeno da "... metoda kombinovanja dve antene u jednu se zasniva na svojstvima linije od četiri talasa, spajajući predajnik sa autotransformatorom na bipolarnu liniju veze, na onu koja na udaljenost oko četvrtine talasa od anodnog kruga povezuje napojni prijemnik ... "

Radar je morao da radi u pulsnom modu uz upotrebu električnih pražnjenja, koje su automatski izmenjivale antenu u načinu predaje ili prijema, blokirajući ulazni krug prijemnika do snažnih visokofrekventnih impulsa koje generiše predajnik.
U vreme razvoja rotirajuće antene, institut je rešio još jednu veliku poteškoću, stvarajući visokofrekventni spojni uređaj, koji je morao imati dovoljno električne energije u režimu prenosa i istovremeno zadržati svoju konstantu impedancije na ulazu kruga antene kada se rotira. Kao rezultat eksperimentalnog i teorijskog istraživanja stvoren je takozvani "beskontaktni strujni kolektor", koji se sastoji od induktivno vezanih kola sa distribuiranim konstantama. Da bi se pojednostavio dizajn radara, komplikovani "indikator osvetljenosti" zamenjen je "indikatorom amplitude", jednostavnim u svom dizajnu i proizvodnji.

Stvaranje mono-antenskog radara bilo je veliko tehnološko dostignuće sovjetskih naučnika i inženjera i naširoko se koristilo u daljem razvoju radara. KAI NIIIS je odobrio predloženi mono-antenski radar, a u septembru 1940. godine Uprava za komunikacije KA potpisala je ugovor o izradi prototipa eksperimentalnog radara za rano upozoravanje "Redut-41", kojim su propisani sljđedeći taktički i tehnički zahtevi:

- kombinacija predajnika i prijemnika montiranog na jednom vozilu i sa zajedničkom antenom;
- rotacioni sistem kombija sa radio opremom mora biti zamenjen rotacionim sistemom njegove antene;
- smeštanje u odvojeno vozilo dva agregata (glavni i rezervni);
- radar je morao da detektuje avion na sledećim visinama: 500 m visine/ 10-30 km; 1500 m visine/ 10-55 km; 3000 m visine/ 10-80 km; 6000 m visine/ 20-95 km; 8000 m visine/ 25-110 km
- preciznost određivanja koordinata: ± 1,5 km po daljini, ± 7 ° po azimutu;
- radni talas sa trajanjem pulsa od 12-10 mks u opsegu od 4.0-4.3m;
- sva radarska oprema mora biti smeštena u dva vozila

Komisija Uprave za komunikacije KA, nakon ispitivanja projekta, koju je pripremila NII, donela je sledeće zaključke:

- Rešen je problem istovremenog rada zajedničke antene za predajnik i prijemnik pri emitovanju energije po impulsu snage do 100 kV. To je omogućilo da se iz sistema isključi komplikovani mehanizam sinhrone rotacije antena, koji se koristi u modelu radara dve antene.
- Rešen je problem prenošenja struje visoke frekvencije na rotirajuću antenu, postavljenu na tlo. To omogućava da se izbegnu složeni mehanizmi rotacije, umesto standardnih kombija i standardizuju glavni radarski blokovi da rade u različitim uslovima: na fiksnoj ili mobilnoj platformi, na brodu i tako dalje.
- Razvijen je novi prenosni uređaj koji uključuje nove ekonomičnije generišuće ventile i opremljen sa uzemljenjem (krug formiran kondenzatorom i otpornikom koji automatski "zatvara" ventil) i novom shemom generisanja impulsa u tiratronu. To omogućava da se značajno smanji težina i dimenzije opreme, smanji napon na anodi generatora i smanji emisija "X" zraka.

Nakon postizanja dogovora sa UPVO KA, Odeljenje za komunikacije je donelo odluku o opremanju vojnika PVO-a radarima za rano upozoravanje u dve verzije:

- radar visoke pokretljivosti montiran na vozilo;
- radar u montažno-demontažnoj verziji, čija je oprema i izvori energije skladišteni u posebnim kutijama koje se mogu transportovati bilo kojim sredstvom transporta;

Razlog za ovu odluku je očigledan ako se uzme u obzir da je značajan deo radarskih stanica VNOS servisa lociran na teritoriji zemlje i da je radio stacionarno (fiksno), dok je u drugim slučajevima radar morao brzo promeniti poziciju. U isto vreme, u "montažno-demontažnoj" verziji vozila su se štedela, što je bilo veoma zgodno, jer bi bilo više slobodnih vozila za dodelu drugim trupama.

Direkcija za komunikacije je naručila razvoj i masovnu proizvodnju radara montiranih na vozilu u radarskoj fabrici, dok su "montažno-demontažni" radari naručeni od NII radioelektronske industrije.

Taktičko-tehničke karakteristike obe verzije mono-antenskog radara RUS-2 morale su biti identične.

NII industrija radioelektronike prihvatila je naredbu i krajem 1940. potpisao je dodatni ugovor sa Direkcijom za komunikacije, koji je bio aneks ugovora, koji je prethodno potpisan (u septembru 1940.) za razvoj radarske stanice u mono-anteni montiran na dve prikolice. Ovaj dodatni sporazum predviđa:

- proizvodnju eksperimentalne serije od 10 radara u montažno-demontažnoj verziji;
- konstrukciju antene, čiji je jarbol postavljen na tlo i spojen kablovima na emiter i prijemnik;
- zaustavljanje konstrukcije verzije radara koji je montiran na prikolicama;

Ovaj tip radara nazvan je od strane instituta kao "Pegmatit". Njegov razvoj izvršio je isti tim inženjera (na čelu sa AB Slepuškin) koji je stvorio stanicu "Redut". Novi radar je radikalna modifikacija radarske opreme "Redut", zasnovana na ideji i shemi mono-antene radara, koju je predložio inženjer DS Mijalevič.
Zbog očiglednih prednosti radara "Pegmatit", Direkcija za komunikacije KA donela je odluku da ne započne serijsku proizvodnju RUS-2, ograničavajući se na slanje VNOS trupa eksperimentalne serije ovih radara.

Tokom razvoja radara "Pegmatit", u NII industriji radioelektronike, izvršene su važne studije, vezane za sledeće aspekte:

- zamena modulatorskog kompleksa baziranog na ventilu pomoću modula baziranog na tironu;
- pojednostavljenje dizajna blokova, indikatora i antene da bi se mogla ugraditi na drveni jarbol (tronožac), koji se proizvodi na licu mesta koristeći raspoloživa sredstva (kasnije je na radarskom setu uključena metalna sklopiva jarbola, izrađena od cevi) ;

U maju 1941. godine, Institut je Direkciji za komunikacije dostavio prva dva "Pegmatit" radara, koji su uspešno prošli testove na poligonu. Potvrđeno je da taktičko-tehničke karakteristike novog radara u potpunosti odgovaraju taktičko-tehničkim karakteristikama radara "Redut" (RUS-2), o čemu je obavešten komesar odbrane.

Početak rata i evakuacija NII-a nisu omogućili završetak proizvodnje eksperimentalnog niza radara "Pegmatit" u uslovima utvrđenim u dodatnom sporazumu, koji je priložen ugovoru potpisanom 1940. godine. U prvom kvartalu 1942. godine, nakon evakuacije NII na istok zemlje, NII je zatim proizveo i isporučio veliku seriju "Pegmatit" radara.

Početkom 1942. radar "Pegmatit" primljen je u vojsku pod imenom RUS-2S.

"Pegmatit" radari eksperimentalne serije instalirani su u zoni PVO u Moskvi i ubrzo su dobili najviši rejting od trupa i komande PVO-a, naglašavajući njegove visoke taktičko-tehničke karakteristike, lakoću rada i operativnu pouzdanost.

Tokom proizvodnje eksperimentalne partije i kasnije tokom serijske proizvodnje narednih serija radara "Pegmatit", Institut je paralelno radio na njegovom pojednostavljenju, a nakon dobijanja odobrenja od GUS KA (Generalna direkcija za komunikaciju vojske) u aprilu 1942. počela je proizvodnja modernizovane verzije sa imenom P-2M. Ova nova verzija radara se tokom rata proizvodila ne samo u NII, već i u drugim fabrikama industrije odbrane, uključenih u proizvodnju radarske opreme.

Za uspehe koje je NII postigao tokom razvoja radara za rano upozorenje RUS-2 i RUS-2S, koji su postali tehnički stub VNOS-a i značajno povećali ratnu efektivnost i pouzdanost vojnika PVO-a, grupu inženjera NII ( AB Slepuškin, VV Tijomirov, LV Leonov, DS Mijalevič, VI Zubkov i II Volman) dodeljen je 1943. godine državnom nagradom. Važnu ulogu u stvaranju ovih radara odigrao je direktor Instituta VF Zajarov, glavni inženjer NL Popov i njegov kasniji naslednik (koji je ubrzo preuzeo njegovo mjesto) AA Fin.

Demonstracija sovjetskih radara RUS-2 i RUS-2S, organizovana za oficire britanske vojne misije u Moskvi tokom rata, izazvala je nemalo iznenađenja.

• 1Ovo se svidja korisniku: Kubovac
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Zanimljivo, nisam znao da su švabe ovdje imali takve radarske postaje. Za one za otkrivanje ilegalnih radija sam znao da su imali.

• 4Ovo se svidja korisnicima: robertino, bojank, voja64, LUDI
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

robertino ::Zanimljivo, nisam znao da su švabe ovdje imali takve radarske postaje. Za one za otkrivanje ilegalnih radija sam znao da su imali.

Jesu. Sutra i narednih dana ću više o tom radaru Virtsburg, a nakon toga i o njegovoj konkretnoj primeni u Jugoslovenskoj Armiji....

• 1Ovo se svidja korisniku: Kubovac
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

Super, može i o freji nešto 😉

• 4Ovo se svidja korisnicima: voja64, bojank, Oluj2.1, LUDI
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

* Istorijat razvoja radara familije "Virtsburg"

Početkom 1937. godine nemačka kompanije Telefunken, krenula je u razvoj kratkodometnog radara malih gabarita za određivanje pravca naleta avijacije i identifikaciju i navođenje protivavionskih artiljerijskih baterija.
Prvi model FuMG62 je razvijen tokom 1939. godine i predstavljen nemačkom vrhu.
Telefunken je razvio precizan radarski sistem baziran na klistronskim mikrotalasnim cevima koje su radile u radnom opsegu od 553 - 566 MHz, znači veoma kratkim talasnim dužinama za ono vreme, sa širinom impulsa od 2 µs, impulsnom snagom od 7 -11 KW i maksimalnim dometom od 29 km, uz tačnost po daljini od 25 metara. Antena je bila parabolični tanjir prečnika 3 metra i smeštena je na prikolicu.
Radar je usvojen za upotrebu u nemačkim jedinicama tokom 1940. godine i do kraja II svetskog rata proizvedeno je više od 4000 ovakvih radara.

"Virtsburg A"
Prva verzija radara Virtsburg koja je postala operativna. Ono što je značajno reći za ovu verziju radara jeste da se cilj pratio ručnim okretanjem antene prema cilju u skladu sa njegovim kretanjem, a operator je to pratio na svom osciloskopu odmah iza antene. S obzirom da se snaga povratnog signala stalno menjala, što zbog objektivnih razloga a što zbog ručnog okretanja antene, sistem nije bio veoma precizan, a u toku noćnog rada, zahtevao je i svetlosne reflektore za osvetljavanje neba radi otkrivanja i praćenja ciljeva.
Ipak. tokom 1940. godine jedna artiljerijska jedinica sa PAA Flak, uspela je da obori protivnički avion, uz glasovno usmeravanje i navođenje sa radara Virtsburg A.

"Virtsburg B"
Ovo je bio neuspeli pokušaj ugradnje IC senzora. Nekoliko primeraka je napravljeno, ali se pokazalo kao nepouzdano i prekinut je rad u ovom pravcu.

"Virtsburg C"
Ova verzija je bila modifikacija A verzije. Ima rotirajući dipol sa sinhronom antenom i indikatorskim prekidačem. Opremljen je sa 3 katodne cevi i sa 3 pokazivača, jednim velikim pokazivačem sa obeleživačima daljine i dva manja pokazivača za azimut i elevaciju cilja.
Radi preciznijeg praćenja ciljeva, koristio je dva neznatno odvojena emitujuća elementa antene - dipole kako bi poslao snop lagano na bilo koju stranu srednje linije antene, prebacujući se između dva da bi pronašao koji je dao jači povratni signal, pokazujući time smer u koji antenu koju treba pomeriti kako bi se direktno usmerila na cilj.
Radar je opremljen i IFF uređajem, operator ga uključuje jednim prekidačem izmene impulsne frekvencije.
Korišten je u severo-zapadnoj Evropi, uglavnom za navođenje PAA artiljerije Flak, otkrivanje i javljanje pojave protivničkih letelica i određivanju visine i u dežurstvu u PVO sistemu. Uveden je u naoružanje 1941. godine.
Od karakteristika, povećan je domet na 1,6 - 40 km, a uvedena su tri radna programa sa frekvencijama od 550 - 580 MHz, 470 - 490 MHz i 520 - 590 MHz.
Antena je parabolični tanjir prečnika 3 metra, sa dipolima i IFF antenama. Antena je imala mogućnost istovremene predaje i prijema signala.
Širinom impulsa je bila od 1- 2 µs, sa impulsnom snagom od 7 -11 KW.

"Virtsburg D"
Nova modernizacija na verziju D, u upotrebu je ušla tokom 1942. godine.
Predajna cev je bila trioda tipa LS 180, sa impulsnom snagom od 8 KW. Prijemnik je dvostruki oscilator heterodin.
Domet radara je bio od 1,6 km do 40 km.
I ova verzija radi na tri radna programa sa frekvencijama od 550 - 580 MHz, 470 - 490 MHz i 520 - 590 MHz.
Funkcije su mu bili slične kao i kod prethodnika, uglavnom za navođenje PAA artiljerije Flak, otkrivanje i javljanje pojave protivničkih letelica i određivanju visine i u dežurstvu u PVO sistemu.
Širina impulsa je bila od 1- 2 µs, sa impulsnom snagom od 8 KW.
Ova verzija radara ima 4 katodne cevi, a to je zato što je uvedena još jedna cev za "fino određivanje" daljine. U tom smislu je moguće na tom manjem pokazivaču-osciloskopu, sa mogućnošću uvećavanja prikaza sektora pretraživanja, još tačnije i preciznije definisati parametar daljine cilja.
Takođe, unapređen je i sistem praćenja cilja i uveden je sistem koničnog (kružnog) skeniranja tako što se emtiujući signal rotira u malom krugu oko srednje linije antene, koja je usmerena na metu.

U Jugoslovenskoj armiji, nasleđeni su i u funkciju vraćeni radari tipa "D"....

• 2Ovo se svidja korisnicima: bojank, sasans23
  
  Registruj se da bi pohvalio/la poruku!

*Upotreba radara P-2M i Virtsburg u Jugoslovenskoj Armiji

- Uvod
Ranije sam napisao da je od SSSR-a tokom 1947. Primljeno 9 osmatračkih radara P-2M za sistem vazdušnog osmatranja i javljanja. Što se tiče nišanskih radara Virtsburg, od nemačkih snaga je zaplenjeno 6 primeraka, koji su korišćeni u SPAA jedinicama kao radari otkrivanja, usmeravanja i navođenja.

- Upotreba osmatračkog radara P-2M u Jugoslovenskoj Armiji
Već sam naveo da su radari P-2M sačinjavali prvu operativnu elektronsku radarsku mrežu u Jugoslaviji i da su radarski položaji na vrhuncu upotrebe radara bili u reonima:
- Dobanovci
- Požarevac
- Lapovo
-Užice
- Nova Gorica
- Pula
- Varaždin
- Kurilovac

Ipak, radari su početkom 50-tih godina već počeli da pokazuju prve tehničke probleme i kvarove koje je trebalo otklanjati, ali nije bilo dovoljno rezervnih delova. S obzirom na prekid odnosa sa SSSR-om I istočnim blokom evropskih zemalja, nije ih bilo moguće nabaviti. Tom prilikom je radarsko odeljenje zajedno sa VTI intenzivno radilo na nabavci kritičnih rezervnih delova sa zapada, koje je zatim adaptirano. Tako je uz manje modifikacije omogućena upotreba predajne cevi nemačkog trofejnog osmatračkog radara “Freja” kojih je bilo u rezervu, na radaru P-2M i tako se produžavala tehnička ispravnost I funkcionisanje radarske mreže.
Ipak, bila je potrebna dopuna radarske mreže nabavkom novih radara, jer je 1953. Godine bilo ispravnih svega 7 osmatračkih radara P-2M.
I tada je počelo ostvarivanje programa vojne pomoći, međudržavnog dogovora MDAP između Jugoslavije I SAD, čime su stvoreni materijalni uslovi za modernizaciju i reorganizaciju JA.
U tom smislu tokom 1953. I 1954. Godine u Jugoslaviju je pristiglo:
- 22 osmatračka radara srednjeg dometa AN/TPS-1D
- 16 radara za merenje visine AN/TPS-10D
- 3 osmatračka radara AN/FPS-8D

Lokacije za radarske položaje izabrane su do 1955. Godine, kada je završen i plan razrade radarske mreže.
Nabavljeni osmatrački radari i radari visinomeri iz programa MDAP, preuzimaju ulogu nosilaca radarske mreže u Jugoslaviji, dok radari P-2M prelaze u rezervu.
Ipak, bilo je još nekoliko radara koji su još neko vreme ostali u operativnom radu, kao na primer:
- radarski položaj Varaždinski breg, Varaždin
- radarski položaj Kostanjevica, Nova Gorica do 1958. Godine kada je prevedena u rezervu.
Ovakva situacija je ostala do početka 60-tih godina prošlog veka i ponovnog “otopljavanja” odnosa sa SSSR-om I nabavke osmatračkih radara P-30.
Tada počinje process konačnog povlačenja radara P-2M iz operativne upotrebe.

Poslednja 2 operativna radara P-2M povučena su sa položaja u Varaždinu i u Ljubljani (gde je u međuvremenu jedan radar aktiviran iz rezerve), sredinom 1960. Godine.

- Upotreba nišanskog radara Virtsburg u Jugoslovenskoj Armiji
Program MDAP se nastavio i tako je u periodu od 1954 – 1956. godine za potrebe jedinica SPAA nabavljeno 21 komplet akvizicijskih nišanskih radara “3Mk7” i 31 komplet komandnih računara. U toku 1956. Godine nabavljeno je još 250 akvizicijskih nišanskih radara “3Mk7” i 80 komandnih računara.
Tim nabavkama je već od 1954/1955. godine nišanski radar za SPAA jedinice “Virtsburg” i konačno povučen iz upotrebe.
Inače, nišanski radar Virtsburg je korišten u svega nekoliko SPAA jedinica zbog malog broja osposobljenih radara, i to do 6, ali je i za njih nedostajalo delova ali i osmatračkih radara sa kojima rade u sklopu zajedničke “ćelije”.
Tako su u nemačkoj vojsci radili zajedno sa osmatračkim radarom “Freja” i sa 2 nišanska radara “Virtsburg”.
S obzirom na nemogućnost osposobljavanja radara “Freja”, u Jugoslovenskoj Armiji su “ćelije” formirane sa radarom P-2M i izvršeno je i bojevo gađanje SPAA diviziona 1. Divizije protivavionske odbrane iz Beograda sa baterijom kalibra 88 mm navođenog tim sistemom.
Gađanje je ocenjeno kao uspešno.
Ipak, zbog potrebe da se P-2M upotrebi u sistemu vazdušnog osmatranja i javljanja, nišanski radari Virtsburg su uglavnom vršili ulogu i radara za otkrivanje ciljeva i za navođenje SPA artiljerije kalibra 88 i 94 mm.
Inače, osmatrački radar “Freja” je tokom II svetskog rata proizveden u oko 1000 primeraka i bio je osnovni osmatrački radar nemačke vojske. Imao je impulsnu snagu 15 KW, a radio na radnoj frekvenciji 125 MHz. Domet osmatranja mu je bio do 130 km.

Slika 1: Prikaz jedne radarske "ćelije" sastavljene od 1 osmatračkog radar "Freja" i 2 nišanska radara "Virtsburg" u nemačkoj vojsci. U Jugoslovenskoj armiji, umesto osmatračkog radara "Freja", korišten je osmatrački radar "P-2M":