offline
- Lažni Kalabić
- Ugledni građanin
- Pridružio: 03 Dec 2012
- Poruke: 316
|
Iako ova tema nije u osnovi tema iz vojne istorije, što je prepoznatljiva tematika ovog foruuma, smatram da bi bilo zanimljivo predstaviti radove mladog hrvatskog istoričara, Filipa Škiljana, s obzirom da su njegovi radovi naučno validni i da je autor jedan od retkih savremenih hrvatskih istoričara koji se bavi tematikom ljudskih gubitaka u Hrvatskoj 1941-1945, van paradigme "Bleiburga i Križnog puta". Konkretno, autor se bavi temom ustaških zločina nad srpskim civilnim stanovništvom u Hrvatskoj tokom Drugog svetskog rata. S obzirom da je reč o zločinima jedne oružane formacije na tlu Jugoslavije, smatram da je tema odgovara važećim kriterijumima foruma.
Inače, autor je, koliko znam, sin hrvatskog klasičnog filologa i univerzitetskog profesora, Dubravka Škiljana (on je tokom 1990-ih bio jedini hrvatski filolog koji je istupao sa tezom da su hrvatski i srpski jedan jezik). Inače, Škiljani su tradicionalno levičarska porodica iz Zagreba, hrvatskog porekla.
Filip Škiljan, "Mlaka i Jablanac, nestala sela", Pro tempore, 3/2006, Zagreb, 2006.
http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=81816
U ovom radu je reč o tragediji dva srpska sela na Savi, između Jasenovca i Stare Gradiške. Stanovnici selo Mlaka su početkom 1942. gotovo u potpunosti prebačeni u logor Jasenovac, da bi ubrzo bili ubijeni na vrlo svirep način. Škiljan, koliko se sećam pominje brojku od oko 900 stanovnika Mlake koji su ubijeni 1942. Mile Dragić, autor knjige, Tragedija sela Mlaka i Jablanac (Novska, 1984), koliko se sećam (jer sam knjigu čitao pre mnogo godina), pominje brojku preko 1000. Procentualno, prema mojoj slobodnoj proceni, ovo je jedno od naselja na tlu Jugoslavije koje je najviše stradalo tokom rata. Možda čak i najviše u odnosu na sva ostala naselja (procentualno u odnosu na ukupan broj stanovnika, jer je stradalo preko 90% stanovnika).
Stanovnici susednog sela Jablanac su manje stradali (od oko 500 stanovnika polovina je preživela rat), zbog činjenice da je u Jablancu (za razliku od Mlake) postojao jedan broj simpatizera KPJ koji su bili povezani sa partizanima na Kozari. Uoči dolaska ustaša u Jablanac, seljani su čamcima prešli Savu i, uz pomoć prijatelja iz muslimanskog sela Orahova, domogli se Prosare i Kozare. Međutim, mnogi od njih su stradali prilikom ofanzive na Kozaru, a mnogi i u logorima nakon ofanzive (Stara Gradiška, Staro sajmište, logori u Norveškoj, itd.). Jedan deo moje porodice potiče iz Mlake.
Na Savi, u ovom delu Slavonije, postojalo je još jedno srpsko selo. Reč je o selu Uskoci, 2 km udaljenom od Stare Gradiške, čije stanovništvo je većim delom pobijeno 1944. Uskočani takođe nisu imali partijsku organizaciju i kontakt sa partizanima i to ih onemogućilo da se evakuišu. Uskočani su čak preko dve godine živeli civilnim životom nedaleko od ustaškog logora, naivno verujući da će biti pošteđeni. Napominjem da su stanovnici Mlake nekoliko sedmica pre logorizovanja kolektivno primili katoličku veru, ali to ih nije spasilo zločina.
Filip Škiljan, "Akcija Crkveni bok", Radovi, 37, Zagreb, 2005.
http://www.ffzg.unizg.hr/pov/pov2/files/3zavod/RADOVI-ZHP-online/skiljan.pdf
Filip Škiljan, "Genocid nad Srbima, Romima i Židovima u kotaru Nova Gradiška tijekom Drugog svjetskog rata", Tokovi istorije, 3/2009, Beograd, 2009.
http://www.inisbgd.co.rs/celo/2009_3.pdf
Ne bih voleo da neko zloupotrebi ovu temu iz nacionalističkih pobuda (licitiranje brojkama i tome sl.). Smatram da su Škiljanovi radovi saznajno i naučo vredni, zato ih preporučujem.
|
