offline
- Mixelotti
- Administrator
- Zidam zgrade i fasade ......... I armiram, betoniram. Utovaram, istovaram i nikad se ne odmaram.
- Pridružio: 14 Dec 2005
- Poruke: 25759
- Gde živiš: Na istoj adresi ali promenih četiri države
|
UVOD
O vazduhoplovstvu Kraljevine Jugoslavije pisano je povremeno, cesce i iscrpnije o vojnom nego o civilnom. O civilnoj avijaciji je najvise pisano u monografijama povodom raznih godisnjica Jata, vazduhoplovne industrije, vazduhoplovnih saveza i udruzenja, aeroklubova, ali do sada nije publikovana nijedna sveobuhvatna monografija jugoslovenskog civilnog vazduhoplovstva izmedju dva svetska rata.
Ova monografija je plod visegodisnjeg rada. U njoj je zastupljeno celokupno civilno vazduhoplovstvo Kraljevine Jugoslavije, sa izuzetkom vazduhoplovne industrije koju iscrpno obraduju drugi autori. Zbog velikog obima materijala monografija je podeljena u dve knjige. Prva knjiga se odnosi na realne uslove za razvoj civilnog vazduhoplovstva, razvoj aerodromske infrastrukture, domaci i medjunarodni vazdusni saobracaj, a druga na zakonsko uredjivanje vazdusne plovidbe, sportsko vazduhoplovstvo, turisticku i privatnu avijaciju, vazduhoplovne skole, udruzenja, publikacije, vazduhoplovne izlozbe i druge manifestacije i vazduhoplovnu terminologiju..
U toku pisanja monografije koriscena je izvorna gradja Arhiva Jugoslavije, Vazduhoplovnog muzeja Beograd, lstorijskog arhiva Beograda, Centra za vojnonaucnu dokumentaciju, informacije i bibliotekarstvo, Biblioteke grada Beograda i vise domacih i stranih publikacija. Najvise je koriscena gradja Arhiva Jugoslavije i Vazduhoplovnog muzeja Beograd, dobrim delom i zbog predusretljivosti i strucne pomoci kustosa ove dve renomirane kulturne ustanove. Koriscena je i gradja Narodne biblioteke Srbije, ali samo u relativno kratkom periodu pre zatvaranja ove biblioteke radi renoviranja.
U toku rada na monografiji nisu istrazivani arhivi Hrvatske, Slovenije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore i Makedonije, koje su bile u sastavu Kraljevine Jugoslavije. Nisu istrazivani ni svi ostali relevantni domaci izvori, narocito lokalna periodika, vojni arhivi, arhiv Matice srpske u Novom Sadu, kao ni arhivi stranih avio-kompanija koje su obavljale vazdusni saobracaj u Kraljevini Jugoslaviji i arhivi uprava civilnog vazduhoplovstva maticnih drzava tih kompanija. Do vise podataka, narocito originalnih fotografija, moglo se doci i preko potomaka osoblja Aeroputa. lzvesni podaci su se mogli pronaci i u Narodnoj biblioteci Srbije, da je radila normalno, i licnoj arhivi Tadije Sondermajera, da je bila vise dostupna. Medjutim, ova monografija predstavlja dobru osnovu za dalja istrazivanja, pogotovo sto su korisceni izvorni podaci.
U monografiji su neka poglavlja obradjena detaljnije iz prostog razloga sto je o izvesnim dogadjajima sacuvano vise podataka. Detaljnije su obradjeni osnivanje i rad domaceg drustva za vazdusni saobracaj, narocito period rada ovog drustva u vreme politicke krize uoci Drugog svetskog rata. lscrpnije je pisano i o Francusko-rumunskom drustvu za vazdusni saobracaj, koje je u martu 1923, pet godina pre otvaranja prve domace vazdusne linije u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, ukljucilo Beograd u svoju interkontinentalnu vazdusnu liniju Pariz-Carigrad. O radu ovog francusko-rumunskog drustva dato je vise podataka koji ilustruju poteskoce na koje je nailazilo ovo drustvo da u vreme slabo razvijene vazduhoplovne tehnike i rovite politicke situacije u godinama posle jednog uzasnog i iscrpljujuceg rata uspostavi i odrzava vazdusni saobracaj na svojevremeno najduzoj vazdusnoj liniji na svetu.
lzvori podataka su navodjeni u fusnotama. Jedino nisu navodeni podaci o ustanovama u kojima se nalaze godisnji izvestaji o radu Aeroputa i Aerokluba, casopisi "Nasa krila", "Vazduhoplovni glasnik", "Godisnjak jugoslovenskog vazduhoplovstva", "Aero", "Sluzbene novine", "Sluzbeni vojni list" i novine "Politika", "Vreme", "Pravda", "Trgovinski glasnik" i druga relevantna periodika, jer ove publikacije nisu kompletne ni u jednoj navedenoj ustanovi. Nije takodje navodeno ni poreklo literature u biblioteci autora.
U monografiji su objavljene fotografije iz vise izvora. Za fotografije preuzete iz godisnjih izvestaja Aeroputa i Aerokluba i vazduhoplovnih casopisa "Nasa krila", "Vazduhoplovni glasnik" i "Aero" i godisnjaka jugoslovenskog vazduhoplovstva nisu navodeni podaci o poreklu tih fotografija. Za sve ostale fotografije, dobijene od Muzeja vazduhoplovstva Beograd, gospodje Mirjane Krstulovic i privatnih kolekcionara Sime Ostrica, Ognjana Petrovica, Milana Micevskog, Predraga Miladinovica i Zorana Zecevica, navedeni su podaci o vlasnicima kolekcija fotografija. Navedeni su izvori i za ostale fotografije, preuzete iz razne literature.
U toku pisanja monografije nisu menjani izvorni podaci iako su se ponekad razlikovali u istim i, daleko vise, u razlicitim izvorima relevantnih podataka. To se najvise odnosi na podatke o obimu vazdusnog saobracaja Aeroputa jer su se ponegde podaci o casovima leta, preletenim kilometrima i prevezenim putnicma odnosili samo na redovni, subvencionisani vazdusni saobracaj, ponegde na redovni i neredovni, a ponekad i na ukupan saobracaj, racunajuci i aviotaksi. U raznim izvorima razlikuju se i tehnicki podaci o avionima u floti Aeroputa i, svuda gde su bili dostupni, korisceni su podaci proizvodjaca relevantnih aviona.
Ova monografija ne bi bila toliko iscrpna i sveobuhvatna bez strucne pomoci i korisnih sugestija Cedomira Janica, Sime Ostrica i, narocito, Predraga Miladinovica, korektora prve knjige, na cemu sam im mnogo zahvalan.
U monografiju je po prvi put uneta dokumentacija o likvidaciji Aeroputa u decembru 1948, do koje je dosla gospodja Mirjana Krstulovic, unuka Miodraga Paunovica, osnivaca, clana uprave i visokog funkcionera Aeroputa kroz sve godine postojanja ovog drustva, osim u vreme nemacke uprave, na cemu sam joj zahvalan. Gospodji Krstulovic sam zahvalan i za ustupljene fotografije iz arhiva svoga dede, kao i za ulozeni trud oko objavljivanja ave monografije.
Zahvalan sam naravno i Simi Ostricu, Ognjanu Petrovicu, Predragu Miladinovicu i Zoranu Zecevicu za vise unetih fotografija i pomoci u identifikovanju tih fotografija.
Za objavljivanje ave monografije najvise je zasluzan gospodin Vuk Djurovic i firma ConCEP, na cemu sam mnogo zahvalan.
Beograd, 15. mart 2010
Autor
|
