|
|
Nedavno mi je stigao još jedan interesantan model aviona iz Japana – Nakajima B6N Tenzan iz kolekcije De Agostini napravljen u srazmeri 1:72.
Nakajima B6N Tenzan, u prevodu “Nebeska planina” (Savezničko kodno ime: "Jill") je bio standardni torpedni avion sa tri člana posade koji je koristila Japanska carska mornarica u poslednjim godinama Drugog svetskog rata i naslednik B5N “Kate”. Zbog dugotrajnog razvoja, nedostatka iskusnih pilota i postizanja superiornosti vazdušne mornarice SAD-a do trenutka njegovog uvođenja, B6N nikada nije bio u mogućnosti da u potpunosti demonstrira svoj borbeni potencijal. Napravljeno je ukupno 1268 kom B6N.
B6N je nastao na osnovu specifikacije Japanske carske mornarice iz decembra 1939. godine za novi tip palubnog torpednog bombardera koji bi poletao sa nosača aviona, sa maksimalnom brzinom od 250 čvorova (460 km/h), krstarećom brzinom od 200 čvorova (370 km/h), i dometom od 1.000 nautičkih milja (1.900 km) sa 800 kg tereta bombi ili 2.072 nmi (3.837 km) bez bombi i koji je mogao nositi isto oružje kao B5N. Novi avion trebao je da nosi tročlanu posadu (pilota, navigatora / bombardera i radio operatera / strelca). Mornarica je zatražila instalaciju dokazanog Mitsubishi Kasei motora kao pogonskog agregata B6N, ali je inženjer Kenichi Matsumara insistirao na korišćenju novog Nakajiminog 1870 KS Mamori 11 14-cilindričnog radijalnog motora sa vazdušnim hlađenjem zbog manje potrošnje goriva i veće prilagodljivosti. Ovo je bio loš izbor jer je Mamori motor bio sklon mehaničkim defektima i nikada nije postigao očekivanu snagu. Ograničen standardnim avionskim liftovima koji su se tada koristili na većini japanskih nosača aviona, dizajner Matsumara morao je koristiti krilo sličnog raspona kao B5N i ograničiti ukupnu dužinu aviona na 11 m. Prototip B6N1 izvršio je svoj prvi let 14. marta 1941. Zbog problema u vezi stabilnosti leta vršene su izmene vertikalnog stabilizatora. Ispitivanja aviona su vršena na nosačima aviona. B6N1 je zvanično odobren za status proizvodnje početkom 1943. godine i dobio je oznaku Navy Carrier Attack Aircraft Tenzan Model 11. Modifikacije zasnovane na testiranju početnih prototipova uključivale su: dodavanje fleksibilnog mitraljeza tipa 92 u ventralnom tunelu na zadnjoj strani kokpita, pored standardnog zadnjeg mitraljeza tipa 92. Predlog dizajnera da zamene nezaštićene rezervoare za gorivo B6N1 samozaptivajućim rezultirao bi padom kapaciteta goriva od 30%, a gubitak u dometu bio je za Mornaricu neprihvatljiv. Nakon što je samo 133 kom. B6N1 proizvedeno do jula 1943. godine, Japansko ministarstvo za municiju naložilo je Nakajimi da zaustavi proizvodnju motora Mamori 11 kako bi mornarica smanjila broj različitih motora u upotrebi. U očekivanju dostupnosti 18-cilindarskog motora Nakajima Homare, od Nakajime je zatraženo da ugradi motor od 1.850 KS Mitsubishi MK4T Kasei 25 na B6N1, upravo motor koji je mornarica prvobitno tražila od njih. Budući da su Mamori 11 i Kasei 25 bili slične veličine, instalacija je bila relativno jednostavna, zahtevajući samo da se nos proširi kako bi se održao centar gravitacije aviona i manje izmene na hladnjaku ulja i usisima vazduha na motoru. U to vreme su takođe instalirani manji četvorokraki propeler sa prečnikom od 3,4 m i kraćim rotorom, što je rezultiralo malom uštedom težine, a uvlačeći zadnji točak je fiksiran u donji položaj. Konačno, pojedinačne izduvne cevi sa obe strane poklopca motora su zamenjene sa više manjih kako bi se smanjio odbljesak noću i da bi se obezbedila manja količina potiska napred. Rezultirajuća modifikacija je označena kao Navy Carrier Attack Aircraft Tenzan Model 12 ili B6N2. Počevši od jeseni 1943. godine, jedan od svaka tri B6N2 proizvedena bio je opremljen sa 3-Shiki Tip 3 vazduh-površina radarom za otkrivanje neprijateljskih brodova. Yagi antene su postavljene duž vodećih rubova krila i isturene sa strana zadnjeg trupa. Konačna verzija aviona, nazvana B6N3 Model 13, planirana je za kopnenu upotrebu, jer su do tog trenutka u ratu svi veliki japanski mosači aviona bili potopljeni, a onih nekoliko manjih koji su ostali bez katapulta za lansiranje aviona kao B6N. Promene su uključivale ugradnju motora Kasei Model 25c, moderniji poklopac motora i nadstrešnicu za posadu, ojačanje glavnog stajnog trapa, uvlačenje repnog točka i uklanjanje kuke za rep. Dva prototipa B6N3 su završena, ali se Japan predao pre nego što se ova varijanta mogla pustititi u proizvodnju.
B6N Tenzan je počeo dolaziti do jedinica na frontu u avgustu 1943, ali samo u malom broju. Namera je bila da se postepeno zamene svi stariji B5N Kate torpedni avioni koji su tada bili na nosačima aviona Treće flote na atolu Truk na Caroline Islands. Međutim, B6N-ovi su bili preuranjeno posvećeni borbi kada je povećana aktivnost savezničkih pomoraca na Solomonskim ostrvima ukazivala na verovatnu invaziju na Bugenvila. Kao odgovor na ovu pretnju, IJN je pokrenuo operaciju Ro. To je podrazumevalo pojačavanje kopnenih jedinica na Rabaulu sa 173 aviona sa nosača Zuikaku, Shokaku i Zuiho, uključujući četrdeset B6N. Ovi avioni su prevezeni iz Truka u Rabaul u periodu od 28. oktobra do 1. novembra. Petnaestog novembra, četrnaest B6N1, u pratnji četiri lovca Zero, poslato je da napadnu američki brod na sidrištu Bougainvillea. Četiri B6N1-a su izgubljena, a nijedan stvarni uspeh nije postignut, ali su japanski piloti koji su se vratili, tvrdili da su potopili jedan veliki i jedan nosač srednje veličine, dve velike krstarice i još dva kruzera ili velika razarača. Ovo se smatralo neobično povoljnim debijem za novi ratni avion. Dodatni napadi koji su se dogodili 8. novembra i 11. novembra doneli su manje rezultate a zauzvrat su pretrpeli velike gubitke. Samo 52 od prvobitnih 173 aviona iz Prve divizije su se vratile u Truk 13. novembra, među njima samo šest B6N1 Tenzana od četrdeset. 19. juna 1944. godine, B6N je izveo svoj debi u borbi za filipinsko more, u okruženju u kojem je američka mornarica imala gotovo potpunu superiornost u vazduhu. Nakon toga, B6N nisu naneli nikakvu značajnu štetu, dok su pretrpeli velike gubitke od novog F6F Hellcat lovca američke mornarice. Do ovog trenutka, mala poboljšanja u performansama B6N-a bila su među najmanjim problemima japanske mornarice. Kada je novi model postao dostupan sredinom 1944. godine, Japan je već izgubio većinu svojih velikih nosača aviona i ostao je bez iskusnih pilota. Velika većina operacija B6N2 se stoga odvijala sa kopnenih baza i nije uspela postići veće uspehe. Avioni su se intenzivno koristili u bici na Okinawi, gdje su se po prvi put koristili i za misije kamikaza.
Do kraja rata u avgustu 1945. godine, Nakajima je proizvela ukupno 1.268 kom B6N (većinom B6N2) u svojim pogonima u Okawi u okrugu Gumma i u Aichiju u okrugu Handa. Proizvodnja nikada nije premašila više od 90 aviona mesečno.
Varijante B6N:
B6N1 - Prototip - Motor Nakajima NK7A Mamori 11 od 1.870 KS, četvorokraki propeler. Izrađena su dva primerka.
B6N1 - Tenzan - Navy Carrier Based Bomber, Model 11: Model prve serije. 133 kom izgrađena.
B6N2 - Model 12: Glavni proizvodni model, opremljen motorom Mitsubishi MK4T Kasei 25 od 1.850 KS. 1,131 kom izgrađeno kao B6N2 ili B6N2a.
B6N2a - Model 12A: Revidirano naoružanje na repu. 7,7 mm mitraljez tipa 92, zamenjen s jednim mitraljezom tipa 2 od 13 mm.
B6N3 – prototip Model 13: Motor Mitsubishi MK4T-C Kasei 25c od 1.850 KS. Modificirani stajni trap za dejstvo sa kopnenih baza; dva izgrađena.
Karakteristike Nakajima B6N2 Tenzan:
Posada 3 člana, Dužina 10,808 m, Visina 4,323 m, Raspon krila 14,894 m, Površina krila 37,2 m2, Pogon:
1 Mitsubishi MK4T Kasei 25 14-cilindrični radijalno klipni motor sa vazdušnim hlađenjem, snage 1.850 KS na poletanju. Maksimalna brzina leta 482 km/č, krstareća 335 km/h, Plafon leta 9.040 m, Dolet 1.746 km, a sa dodatnim rezervoarom – 3.045 km. Penjanje na 5000 m: 10 min 24 sek.
Masa prazne letelice 3083 kg, pune 4.500 kg, Maksimalna poletna masa 5650 kg
Naoružanje: jedan fleksibilni mitraljez 13 mm tip 92 u zadnjem kokpitu i jedan od 7,7 mm u ventralnom tunelu, 1 torpedo težine 800 kg ili ekvivalentna količina bombi (1 bomba od 500 kg , 2 x250 kg ili 6 x ili 60 kg).
Model De Agostini je urađen u srazmeri 1:72 i težak je 315 gr.
|
